Door Frans Stiene
‘Omdat Reiki-therapie je zelf-helende mogelijkheden vergroot, door gebruik te maken van de spirituele energie die voortkomt uit je eigen lichaam, is het veilig en bruikbaar voor iedereen.’ – Tokoyazu Kazuwa, voorzitter van de Usui Reiki Therapy Association, in het pamflet Reiki Ryoho no Shiori, uitgegeven door de vereniging Usui Reiki Ryoho Gakkai, september 1974
In de Japanse traditie van het Reiki-systeem heeft het woord ‘reiki’ de betekenis van ‘kami’, of ‘Boeddha-natuur’, waarmee het wijst op onze essentie, onze ware aard. Reiki is zodoende niet iets buiten ons, maar iets dat we zijn. Door het Reiki-systeem te beoefenen beginnen we langzaam te zien wie we werkelijk zijn, in plaats van wie we denken te zijn. Mikao Usui, de oprichter van dit prachtige systeem, omschreef die innerlijke aard als ons Grote, Heldere Licht. Vaak merken we dat Grote, Heldere Licht in onszelf echter niet op, omdat we het bedekken met woede, zorgen, angst, enzovoort.
Het Reiki-systeem heeft vijf onderdelen: de leefregels, de meditaties, de healing met de handen, het chanten en focussen op symbolen, en, als vijfde, de reiju, of initiatie. Door deze vijf onderdelen te beoefenen, beginnen we ons langzaam ons innerlijke licht weer te herinneren.
Stel je een lamp voor met een heleboel lampenkappen. Door de lampenkappen kunnen we het licht van de lamp niet zien, en soms leven we zelfs zo in het donker dat we denken dat het licht helemaal is uitgegaan. Maar hoe meer we de lampenkappen van onze angsten, oordelen, boosheid, enzovoort, weghalen, des te meer ons innerlijke licht weer kan schijnen. Wanneer we dat doen, wordt alles helderder en lichter. Het licht zelf is echter nooit veranderd: het is en was altijd helder.
Een andere metafoor: laten we zeggen dat het een bewolkte dag is, en we focussen alleen op de wolken. Dan kunnen we gaan denken dat er helemaal geen zon is, maar dat is natuurlijk niet waar. Zelfs in het holst van de nacht schijnt de zon nog. We kunnen de zon dan alleen niet zien vanaf de plek waar we ons bevinden. Wanneer we alleen focussen op wat tussen ons en de zon in staat, zoals de wolken, zullen we niet opmerken dat de zon er altijd is. En wanneer de wolken wegtrekken, of wij de wolken in ons hoofd laten wegtrekken, dan wordt de zon daar niet helderder van: die was altijd al helder.
Door specifieke meditatieve oefeningen binnen het Reiki-systeem, leren we onze focus te verleggen. Zo verschuiven we onze focus van de wolken van woede, zorgen, angst en onrust naar onze innerlijke liefde en compassie: de zon in ons.
Hoe meer we beseffen dat ons innerlijke Grote, Heldere Licht er altijd is, des te meer het duister zal wijken. Dat gebeurt vanzelf, alsof je een knop omzet. Maar zelfs wanneer we die knop in onszelf vinden, blijven onze gewoontepatronen erg sterk, wat het waarschijnlijk maakt dat we even later ons innerlijke licht alweer vergeten zijn. De meditatie-oefeningen en de healing met de handen zijn erop gericht om ons keer op keer eraan te herinneren dat ons innerlijke licht altijd helder is, en dat het altijd schijnt.
Dit is een beetje als het planten van een zaadje. Wanneer we het zaad van een appel planten en we geven dat zaadje continu water, krijgen we appels – uiteindelijk. En als we het zaad van een bananenplant planten en dat continu van water voorzien, krijgen we bananen – met enig geduld. Zo werkt het ook met onze focus. Hoe meer we focussen op woede en zorgen, des te bozer en bezorgder we worden. Maar als we focussen op dankbaarheid en medeleven, dan zullen dankbaarheid en medeleven tot bloei komen.
Mikao Usui nam de volgende leefregels op in het Reiki-systeem, om ons daar steeds aan te herinneren:
Voor vandaag
Wees niet boos
Wees niet bezorgd
Wees dankbaar
Wees trouw aan je pad en je wezen
Toon mededogen aan jezelf en anderen
‘Leden van onze vereniging, houd in gedachten dat hoe meer hoge deugd je in jezelf draagt, des te sterker je spirituele energie wordt.’ – Pamflet Reiki Ryoho no Shiori, uitgegeven door de vereniging Usui Reiki Ryoho Gakkai
Wanneer we het Reiki-systeem beoefenen moeten we onszelf dus dagelijks (vandaar de woorden ‘Voor vandaag’) afvragen wat we aan het planten zijn, en wat we water geven. Zijn we woede en zorgen aan het planten, of planten we compassie? De resultaten van deze twee activiteiten zijn compleet verschillend. En dat verschil heeft niet alleen effect op onze geest, maar ook op ons lichaam en energie.
Tegenwoordig denken veel mensen dat het Reiki-systeem alleen bestaat uit healing met de handen, en dan met name gericht op anderen. In werkelijkheid is het Reiki-systeem echter een spiritueel gebeuren dat gericht is op jezelf, om in jou het besef te wekken dat je Kami bent, de Boeddha-natuur, een Groot, Helder Licht. Het woord ‘kami’ laat zich vertalen als ‘goddelijk wezen’, wat aangeeft dat het gaat om het besef dat je al goddelijk bent sinds de conceptie. De geestestoestand die hoort bij een goddelijk wezen, zit vervat in de leefregels, en die kunnen je door de dag heen dus ondersteunen bij het uitdrukken van wat je werkelijk bent.
Lopend door de stad, of op ons werk, kunnen we niet zomaar iedereen gaan helen door handoplegging! Maar we kunnen wel rondlopen in een toestand van mededogen. Dat is op zichzelf al als rondlopen als een helder licht van Liefde. En alleen dat al heeft een helende uitwerking op anderen.
Ook daarom prijkt het woord ‘vandaag’ hoog bovenaan de leefregels. Daar staat niet dat we ons helende werk moeten doen op een massagetafel of een meditatiekussen, maar dat we onze Reiki-zijn moeten integreren in alles wat we doen door de dag heen. En hoe meer we dat doen, des te meer we anderen helpen om hun Grote, Heldere Licht te vinden.
In Japan wordt de eerste stap op dit pad genoemd: ‘de bergen ingaan’; als metafoor voor het herontdekking van je ware natuur. Vaak zien we de natuur als iets buiten ons. We hebben het bijvoorbeeld over ‘de natuur ingaan’, omdat we vergeten zijn dat we zelf ook natuur zijn. Door de bergen in te gaan beginnen we ons geleidelijk aan te realiseren dat wij de bergen zijn, en de rivieren, en de bomen: de natuur. We beseffen dan dat we al volledig verenigd zijn met het universum, hier en nu. Dat is iets wat ons vaak ontgaat, maar als we zorgvuldig naar binnen kijken en goed opletten, zien we dat we het universum voor honderd procent aanraken, van binnen en van buiten, op dit zelfde moment.
Nadat we de bergen zijn ingegaan, moeten we weer van de bergen afdalen, terug naar de stad, naar onze samenleving. Dat is de tweede stap. Dan kunnen we anderen beginnen te helpen. Anderen helpen kun je doen door healing met de handen, maar ook door hen specifieke Reiki-meditaties te leren en ze kennis te laten maken met de leefregels. En natuurlijk kunnen we helpen en onderwijzen door ons voorbeeld; door te doen wat we preken, door de leefregels uit te dragen in alles wat we doen, dus – met andere woorden – door een vriendelijk en mededogend mens te zijn.
Om ons Grote, Heldere Licht te laten schijnen, moeten we naar binnen gaan, ons eigen lichaam in. Daarom zijn de meditaties binnen het Reiki-systeem in de eerste plaats focus-meditaties. En we focussen ons door onze geest naar de hara te brengen, het energiecentrum net onder je navel.
‘We plaatsen onze mentale aandacht in de hara. De hara is een punt in ons lichaam dat chi, levensenergie, genereert.’ – Taizan Maezumi, in: Appreciate Your Life: The Essence of Zen Practice
Dit soort meditaties zijn niet uniek voor het Reiki-systeem, maar deel van meerdere Japanse spirituele stromingen. Waarom? Omdat het in de hara is dat ons innerlijke licht energie genereert; dus de energie die ons helpt, in ons dagelijks bestaan, om in evenwicht te blijven, dus minder angstig en bezorgd.
Ben je ooit een hele dag boos geweest? Hoe voelde je je daarna: moe of opgeladen? En wat als je een hele dag bezorgd bent geweest? Ben je dan heerlijk opgeladen, of uitgeput?
Door te focussen op de hara, het centrale punt in je lichaam, kom je je drukke hoofd uit, waardoor je meer controle krijgt over je afgeleide geest. Focus op de hara helpt je ook beter te ademen. Veel mensen ademen alleen tot boven in hun borst, waardoor hun adem te oppervlakkig is, en dat is op zichzelf al een oorzaak van het opkomen van te veel gedachten. Wanneer je echter dieper ademt, je buik in, kalmeert je geest vanzelf, en daardoor voel je je vrediger.
Andere Reiki-praktijken die geworteld zijn in de Japanse traditie, zijn het chanten van de Reiki-leefregels en mantra’s, zoals dat wordt onderwezen in Okuden Reiki II en Shinpiden Reiki III.
‘Aangezien we deze woorden met energie chanten vanuit de buik, leidt dat vanzelf tot herhaaldelijk diep ademen vanuit de buik. Die manier van ademen noemen we “okinagaho” in Shinto. Dat betekent “lange-ademmethode”. Door deze manier van ademen neemt de kracht in het fysieke lichaam toe.’ – Motohisa Yamakage, in: The Essence of Shinto
Wanneer we chanten, beginnen we meer te focussen en dieper te ademen, waardoor we ons meer en meer bewust worden van alle potentiële energie die we beschikbaar hebben in onze eigen lichaam en geest. Dat helpt je om gegrond te blijven, en in je kern, wanneer je healing-met-de-handen uitvoert op anderen; vanuit een besef dat er een oneindige hoeveelheid energie is om anderen mee te helpen.
In Japan hoor je veel chanten in kloosters, wat er op wijst dat ook dit onderdeel van de Reiki-praktijk niet uniek is voor Reiki. Mikao Usui heeft zijn leer uitdrukkelijk ingebed in de Japanse spirituele traditie.
Daar is op zich niets vreemds aan, want Reiki is ontstaan in Japan, en heeft zijn weg gevonden vanuit Japan naar de rest van de wereld. Mevrouw Takata was een bekende reiki-leraar en zij is voor een groot deel verantwoordelijk voor de introductie van Reiki in het Westen.
Zij schreef over de hara en de noodzaak om de energie van binnenuit te laten komen, door concentratie en zuivering van de eigen gedachten. In haar dagboek staat, bij 10 december 1935:
‘De “Reiki”-energie in jezelf zal, wanneer geconcentreerd en gericht op de patiënt, alle kwalen genezen. Reiki is het grootste medicijn dat de natuur ons biedt, en er zijn geen drugs voor nodig. Het helpt in alle opzichten, zowel menselijk als dierlijk leven. Om je te concentreren, dien je je gedachten te zuiveren, in woorden, in gedachten, en door meditatie, om de “energie” van binnen naar buiten te laten komen. Het ligt aan de bodem van je maag, ongeveer vier centimeter onder de navel. Ga zitten in een comfortabele houding, sluit je ogen, concentreer je gedachten en ontspan.’
Dus concentratie en meditatie, teneinde de innerlijke energie naar buiten te laten komen: dat is de essentie van Reiki. Je Grote, Heldere Licht laten stralen, zodat anderen in contact komen met hun eigen Grote, Heldere Licht. Dat is Reiki. Alle Reiki-praktijken helpen je om je er bewust van te worden dat je altijd al een goddelijk wezen was; en dat je altijd al Reiki was. En hoe meer je beseft dat je op dit moment Reiki bent, des te meer je je liefde en mededogen de wereld in kunt laten stralen, om daarmee geleidelijk vrede op aarde te scheppen. Dat is Reiki.
